Trizivir, her biri nükleozid revers transkriptaz inhibitörü (NRTİ) sınıfına ait olan üç farklı ilacın birleşimidir:
- Abakavir (ABC): 300 mg
- Lamivudin (3TC): 150 mg
- Zidovudin (AZT veya ZDV): 300 mg
Bu üç ilacın tek bir tablette birleştirilmesi, hastaların günlük alması gereken hap sayısını azaltarak tedaviye uyumu artırmayı amaçlar.
Etki Mekanizması
Trizivir’deki üç etken madde de aynı temel mekanizma ile çalışır: HIV’in yaşam döngüsündeki kritik bir enzim olan revers transkriptazı hedeflerler.
- Hücresel Aktivasyon: Bu ilaçlar, vücuda alındıktan sonra konak hücreler tarafından aktif formlarına dönüştürülür.
- Zincir Sonlandırma: Aktif formları, virüsün genetik materyalini (RNA) insan hücresine entegre edebileceği bir DNA formuna dönüştürme işlemi sırasında, doğal yapı taşlarının yerine geçerek DNA zincirine eklenir. Yapısal farklılıkları nedeniyle, zincirin daha fazla uzamasını engellerler. Bu “zincir sonlandırma” işlemi, virüsün çoğalmasını etkin bir şekilde durdurur.
Klinik Kullanım
Trizivir, HIV-1 enfeksiyonu olan yetişkinlerin tedavisinde endikedir. Genellikle tek başına bir tedavi rejimi olarak değil, diğer antiretroviral ilaç sınıflarıyla (örneğin proteaz inhibitörleri veya non-nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri) kombine edilerek kullanılır.
Önemli Uyarılar ve Yan Etkiler
Trizivir’in kullanımı, içerdiği etken maddelere bağlı olarak ciddi riskler taşır:
- Abakavir ve Hipersensitivite Reaksiyonu: Trizivir’in içerdiği abakavir, bazı kişilerde ciddi ve potansiyel olarak ölümcül olabilen bir aşırı duyarlılık reaksiyonuna neden olabilir. Bu risk, HLA-B*5701 genetik markerını taşıyan kişilerde çok daha yüksektir.
- Zidovudin ve Kemik İliği Baskılanması: Zidovudin, kemik iliğini baskılayarak anemi ve nötropeniye neden olabilir. Bu nedenle hastaların kan sayımlarının düzenli olarak izlenmesi gerekir.
- Laktik Asidoz ve Hepatomegali: Nadir fakat ölümcül olabilen bu durum, NRTİ sınıfı ilaçların bilinen bir riskidir.
- Hepatit B Alevlenmesi: Lamivudin, Hepatit B virüsüne (HBV) karşı da etkilidir. HIV ve HBV ko-enfeksiyonu olan bir hastada Trizivir tedavisinin aniden kesilmesi, ciddi bir hepatit alevlenmesine neden olabilir.
Günümüzdeki Yeri
Trizivir, sabit dozlu kombinasyonların ilk örneklerinden biri olmasına rağmen, içerdiği zidovudin ve abakavirin yan etki profili nedeniyle günümüzdeki modern HIV tedavi kılavuzlarında artık birinci basamak tedavi seçeneği olarak önerilmemektedir. Daha güvenli, daha iyi tolere edilen ve daha potent olan yeni nesil ilaç kombinasyonları (örneğin tenofovir ve entegrasyon inhibitörleri içeren rejimler) Trizivir’in yerini almıştır.