Serebral perfüzyonun idamesi, nörolojik fonksiyonların sürdürülebilirliği açısından azami ehemmiyet taşır. Beynin bu vital perfüzyonunu teminat altına alan temel anatomik konfigürasyon, Willis Poligonu (Circulus Arteriosus Cerebri) olarak bilinen arteryel anastomoz halkasıdır. Suprasellar sisternada lokalize olan bu yapı, intrakraniyal vasküler dolaşımın köşe taşı niteliğindedir.
Tanım ve Fonksiyonel Önem
Willis Poligonu, beyin tabanında, optik kiazma ve infundibulum komşuluğunda yerleşim gösteren poligonal bir arteryel konfigürasyon arz eder.
Primer fizyolojik rolü, beynin majör arteryel beslenme sistemleri olan anterior sirkülasyon (internal karotid sistem) ve posterior sirkülasyon (vertebrobaziler sistem) arasında bir köprü vazifesi görerek anastomotik bir ağ teşkil etmektir.
Yapının klinik signifikansı, kollateral dolaşım potansiyelinde yatmaktadır. İdeal ve komplet bir poligonal yapının varlığında, majör bir proksimal arterde (örn. Arteria Carotis Interna) gelişen oklüzyon veya stenoz durumunda, kontralateral veya posterior kaynaklardan gelen kompensatuar akım, distal perfüzyonun devamlılığını sağlayarak iskemik hasarın önüne geçebilir veya etkilerini minimalize edebilir.
Poligonu Teşkil Eden Arteryel Segmentler
Klasik anatomik tanımda Willis Poligonu, dokuz temel arteryel segmentin birleşiminden müteşekkildir. Bu segmentler, komünikan arterler vasıtasıyla her iki sirkülasyon sistemini entegre eder.
Anterior Sirkülasyon Bileşenleri
- Arteria Communicans Anterior (AComA – Ön Komünikan Arter)
- Poligonun anterior aspektini tamamlayan tek ve genellikle kısa bir segmenttir.
- Fonksiyonu, sağ ve sol Arteria Cerebri Anterior’ları (ACA) birbirine bağlamaktır.
- İntrakraniyal sakküler anevrizmalar için yüksek riskli bir bölgedir.
- Arteria Cerebri Anterior (ACA) – A1 Segmentleri
- Poligonun anterolateral kenarlarını teşkil ederler.
- Her bir A1 segmenti, Arteria Carotis Interna (ICA) bifurkasyonundan AComA bileşkesine kadar uzanır.
- Arteria Carotis Interna (ICA) – Distal Sonlanması
- Poligonun bir segmenti olmamakla birlikte, anterior sirkülasyonun primer kaynağıdır. Poligon, ICA’nın ACA ve Arteria Cerebri Media’ya (MCA) ayrıldığı noktadan başlar. (MCA, poligona dahil kabul edilmez).
Posterior Sirkülasyon Bileşenleri
- Arteria Cerebri Posterior (PCA) – P1 Segmentleri
- Poligonun posterolateral kenarlarını oluşturur.
- Her bir P1 segmenti, Arteria Basilaris bifurkasyonundan (baziler tepe) Arteria Communicans Posterior (PComA) bileşkesine kadar uzanır.
Anastomotik Bağlantı Segmentleri
- Arteria Communicans Posterior (PComA – Arka Komünikan Arter)
- Poligonun en stratejik anastomotik bağlantıları olup çift taraflı (sağ ve sol) bulunurlar.
- Anterior sirkülasyonu (ICA) posterior sirkülasyona (PCA) bağlayarak her iki sistemi vasküler açıdan birleştirirler.
Klinik Perspektif ve Anatomik Varyasyonlar
Klinik ve radyolojik pratikte, bu “ideal” veya “komplet” poligonal yapıya popülasyona yalnızca sınırlı bir kısmında (yaklaşık %20-25) rastlanmaktadır. Anatomik varyasyonlar, normun bir istisnası değil, bizzat kuralıdır.
Sık gözlenen ve hemodinamik önemi haiz varyasyonlar şunları içerir:
- PComA Hipoplazisi/Aplazisi: En sık rastlanan varyasyondur. İpsilateral karotid ve vertebrobaziler sistem arasındaki kollateral kapasiteyi dramatik olarak düşürür.
- Fetal PCA Varyantı: PCA’nın primer kan kaynağının, P1 segmenti yerine, Arteria Carotis Interna’dan köken alan dominant bir PComA olduğu durumdur. Bu durumda posterior sirkülasyon, büyük oranda anterior sirkülasyona bağımlıdır.
- A1 Segmenti Hipoplazisi/Aplazisi: Anterior sirkülasyonda hemisferler arası kollateral akımı engeller.
- AComA Yokluğu veya Fenestrasyonu: Anterior bağlantının yetersizliğine yol açar.
Netice itibarıyla, Willis Poligonu serebral hemodinaminin idamesinde santral bir rol üstlenir. İskemik veya hemorajik nörovasküler patolojilerin yönetiminde, hastanın sahip olduğu spesifik poligonal anatominin anjiyografik olarak tespiti ve kollateral kapasitenin değerlendirilmesi, prognoz tayini ve terapötik stratejinin belirlenmesi açısından elzemdir.