“Spiked Helmet Sign” (SHS), Türkçeye “Sivri Uçlu Miğfer Belirtisi” olarak çevrilebilecek, elektrokardiyogramda görülen nadir fakat kritik öneme sahip bir bulgudur. Adını, 19. yüzyılda Prusya askerlerinin kullandığı “Pickelhaube” adı verilen sivri uçlu miğferlere olan benzerliğinden alır.
Bu belirti, genellikle yoğun bakımdaki kritik durumdaki hastalarda görülür ve yüksek ölüm riski ile ilişkilidir. Bu nedenle “kötü prognoz” veya “yaklaşan kıyamet belirtisi” olarak da tanımlanır.
EKG’de Nasıl Görünür?
En belirgin ve ayırt edici özelliği, ST elevasyonu gibi görünmesine rağmen, EKG’deki izoelektrik hat yükselmenin QRS kompleksinden önce başlamasıdır.
Detaylı morfolojik özellikleri şunlardır:
- Kubbe ve Sivri Uç: EKG dalgası, QRS kompleksinin bir kubbe üzerinde sivri bir çıkıntı yapması gibi görünür.
- QRS Öncesi Yükselme: Normalde ST segmenti, QRS kompleksinden sonra yükselir. Bu belirtide ise yükselme QRS dalgasından önce başlar. Bu özellik, STEMI’ye bağlı tipik ST elevasyonundan ayıran en önemli farktır.
- Görülme Yeri: En sık inferior derivasyonlarda (II, III, aVF) görülmekle birlikte, diğer derivasyonlarda da ortaya çıkabilir.
Klinik Önemi ve Nedenleri Nedir?
Bu işaretin görülmesi, genellikle altta yatan ciddi bir non-kardiyak patolojinin habercisidir. Yani sorun genellikle kalbin kendisinden kaynaklanmaz.
İlişkilendirilen durumlar şunlardır:
- Artmış Karın İçi veya Göğüs İçi Basınç: Bu en sık ilişkilendirilen nedendir.
- Mide dilatasyonu,
- İleus,
- Kolesistit, pankreatit gibi karın içi patolojiler,
- Pnömotoraks.
- Sepsis ve Şok: Vücutta yaygın enfeksiyon ve dolaşım bozukluğu.
- Beyin Hasarı: Subaraknoid kanama veya anoksik beyin hasarı.
- Aşırı Sempatik Aktivite: Vücudun “savaş ya da kaç” tepkisinin aşırı aktif olması.
Nadiren de olsa, akut koroner tıkanıklığa bağlı olarak da görülebileceği bildirilmiştir. Ancak bu durum daha az sıklıktadır.
Neden Oluşur?
Kesin mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır. Öne sürülen teoriler şunlardır:
- Artan karın veya göğüs basıncının diyaframı yukarı iterek kalbin pozisyonunu değiştirmesi.
- Diyaframın kalp atışlarıyla senkronize olarak hareket etmesi ve EKG elektrotlarına mekanik bir etki yapması.
- Cildin mekanik olarak gerilmesi.
Tedavisi
Spiked Helmet Sign’ın tedavisi, EKG bulgusuna değil, altta yatan ana nedene yöneliktir. Örneğin, eğer neden ileus ise cerrahi müdahale yapılması, mide dilatasyonu ise nazogastrik sonda ile midenin boşaltılması EKG bulgusunun hızla düzelmesini sağlar.
Özetle;
- Kritik bir EKG bulgusudur.
- Genellikle kalp dışı ciddi bir hastalığı işaret eder.
- Yüksek ölüm riski ile ilişkilidir.
- Görüldüğünde acil olarak altta yatan neden araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.